Mae Camlas Cyfarthfa yn hen gwrs dŵr a redai am oddeutu 1000m o’i ffynhonnell ar lannau’r Taf Fechan i Lyn Cyfarthfa. Adeiladwyd yn wreiddiol er mwyn cario dŵr i’r gweithfeydd haearn.

Adeiladwyd yr hen Dramffordd sy’n rhedeg islaw’r Gamlas ar silff sydd wedi ei naddu yn wyneb y graig i gludo calchfaen ar dramiau a oedd yn cael eu tynnu gan geffylau o Chwarel Gurnos i Weithfeydd Haearn Cyfarthfa. Mae’n awr yn ffurfio coedlan y medrwch ei dilyn gan weld waliau’r Gamlas uwch eich pen.