Ar ddechrau’r 19eg ganrif, Gweithfeydd Cyfarthfa oedd gweithfeydd haearn mwyaf y byd ac roedd yn ffynhonnell cyfoeth anhygoel i’w berchnogion, teulu’r Crawshay.
Gellir gweld o hyd, olion ysblennydd y chwe ffwrnais fawr a’r arch enfawr a arferai bontio’r gwagle rhyngddynt - mae’n sobri rhywun i feddwl mai rhan fechan yn unig ydynt o’r gweithiau a arferai gael eu lleoli ar y safle.