Gwarchodfeydd Natur Cilsanws
Cymdeithas Naturiaethwyr Merthyr a’r Cylch yw perchnogion Gwarchodfa Natur Cilsanws ac mae’n gwbl agored i chi allu ei harchwilio a’i mwynhau.
Mae ambell ffordd wahanol y gallwch gyrraedd yr ardal hon sydd wedi ei lleoli ar ochr dde gorllewinol Mynydd Cilsanws.
Drwy deithio trwy bentref Cefn Coed, tuag at Drefechan, gallwch gyrraedd y warchodfa ar hyd Lôn y Neuadd Frethyn a Maes Parcio Clwb Golff Merthyr Tudful.
Mae coed llarwydd a phinwydd yr alban yn tyfu ar hyd ffiniau gorllewinol y warchodfa a cheir coed mwy anghyffredin fel y griafolen a’r onnen ar y tir uwch. Mae’r griafolen yn denu rhywogaethau tebyg i’r brych, y ddrudwen a’r aderyn du ac y mae’r coblyn, y wennol, gwennol y bondo, y bwncath a’r cudyll coch yn aml i’w gweld.
Os ydych yn lwcus, gallwch gael cipolwg o hebog tramor prin yn hedfan heibio.
Mae mamaliaid yn swil ond yn bresennol - mae llygoden y maes, y llygoden bengron goch a’r llyg cyffredin yn byw yn y warchodfa a cheir digonedd o drychfilod a gloÿnnod byw sydd mor bwysig er mwyn cadw cydbwysedd y warchodfa.
Yn ystod y gwanwyn a’r haf daw’r pwll i fywyd - gwelir gwas y neidr, amffibiaid a blodau gwyllt yn eu hanterth. Gall y sawl sy’n mwynhau gwylio adar weld y telor, y golfan, cnocell y coed a glas y dorlan. Yn y gaeaf, gellir gweld y llinos bengoch a’r pila gwyrdd yn yr ardal.
Mae llwyfannau dipio sy’n addas ar gyfer plant ac ardaloedd pysgota yn cynnig diwrnod gwych allan i deuluoedd a gellir parcio wrth law trwy ddilyn y troad ar gyfer Gethin o’r A470 ym Merthyr Tudful.
Rheolir y coetir gan y Comisiwn Coedwigaeth sy’n ceisio amddiffyn tir pori’r rhos (glastir garw a chorsiog.)
Coetir Gethin yw safle datblygiadau Beicio Mynydd cyffrous y dyfodol a fydd yn eich galluogi i gael mynediad i Bwll Webber ar ddwy olwyn yn hytrach na phedair olwyn erbyn diwedd 2013.
Roed yr ardal unwaith yn rhan o Waith Glo Gethin a oedd dan berchnogaeth Cwmni Haearn Cyfarthfa. Adeiladwyd y pwll er mwyn cyflenwi dŵr ar gyfer Glofa Rhif 2, Gethin ac roedd ganddo dŷ ar gyfer gwarcheidwad y pwll.
